نوربردن خاننوربردن خان از مشایخ مبارز ترکستان در قرن سیزدهم هجری/ نوزدهم میلادی است. ۱ - کسب سمت خانی آخالوی از فرماندهان ترکمن بود که در جنگ «قاری قلعه» با ایران فرماندهی چهار هزار نفر سوار ترکمن را بر عهده داشت در این جنگ که در ۱۸۵۶ و در زمان صدارت میرزا آقا خان نوری روی داد، ترکمن‌ها پیروز شدند و نوربردن خان را به خاطر لیاقت و کاردانیش در جنگ به سمت خانی آخال برگزیدند. ۲ - قتل مشکوک نوربردن خاندر ۱۸۷۹ که نمایندگان ترکمن‌های مرو در تهران بر سر اسکان گروهی از ترکمن‌های ترکستان در مرز خراسان مشغول مذاکره بودند، نوربردن خان به نحو مشکوکی درگذشت. گویند که دو نفر پزشک روسی با لباس مبدل و با تجویز روی سمی او را به قتل رساندند. ۳ - آخرین سخنرانیاو در آخرین سخنرانی خود که در برابر رهبران، سرداران و اقشار مختلف مردم ترکمن ایراد کرد خطاب به روس‌ها گفت: «ای دشمن مظلومان و ستمددیدگان اگر جرأت داشتید در برابر انگلستان و امریکا و کشورهای بزرگ قد علم می‌کردید. اگر انسانیت داشتید مردمان بی دفاع ما را زیر گلوله باران توپها و مسلسل‌های خود نمی‌گرفتید». سپس به فرماندهان ترکمن سفارش می‌کند: «ای سروران و جنگاوران! لحظات تاریخی حساسی را پشت سر می‌گذاریم. دشمن (= روس‌ها) بر صغیر و کبیر ما رحم نکرده. سرزمین ما را آماج حملات خود کرده است. اینک رسالت شرعی و انسانی را ایجاب می‌کند تا برای حفظ کیان خود آماده باشیم…». ۴ - محل دفنآرامگاه او در ترکمنستان، هم اکنون از آثار و ابنیه اسلامی آن کشور است. [۱]
تاریخ ترکمنستان، ص۱۹.
[۲]
تاریخ ترکمنستان، ص۷۷.
[۳]
تاریخ ترکمنستان، ص۷۹.
[۴]
تاریخ ترکمنستان، ص۲۵۴.
۵ - پانویس
۶ - منبعدانشنامه های انقلاب اسلامی و تاریخ ایران، برگرفته از مقاله «نوربردن خان». |